Giriş
Son dönemde, Birleşik Krallık hükümetinin 2025 Göçmenlik Beyaz Kitabı’nda (Immigration White Paper) öne sürdüğü öneriler üzerine oldukça fazla tartışma, endişe ve spekülasyon yaşanıyor — özellikle de kişilerin Süresiz Oturum İzni’ne (ILR – Indefinite Leave to Remain) veya İngiliz vatandaşlığına hak kazanmak için ne kadar süre beklemeleri gerektiğiyle ilgili.
Bazı kişiler bu değişikliklerin geriye dönük (retroaktif) uygulanabileceğini, hâlihazırda mevcut kurallar kapsamında ilerleyen göçmenlerin haklarını etkileyebileceğini düşünüyor. Diğerleri ise emin değil — bazı vize sahipleri korunuyor mu, yoksa hukukun üstünlüğü ilkesi artık bu konuda bir güvence sağlamıyor mu?
Bu yazıda:
-
Beyaz Kitap’taki önerileri ve mevcut durumu özetleyeceğim,
-
Bu değişikliklerin geriye dönük uygulanıp uygulanamayacağını analiz edeceğim,
-
Ankara Anlaşması (ECAA), çalışma ve aile vizeleri dâhil olmak üzere farklı vize kategorilerinin nasıl etkilenebileceğini tartışacağım,
-
ILR veya vatandaşlık başvurusu planlayanlar için pratik tavsiyeler sunacağım.
1. Beyaz Kitap Ne Öneriyor?
Mayıs 2025’te Birleşik Krallık hükümeti, “Göçmenlik sisteminin kontrolünü yeniden sağlamak” başlıklı Beyaz Kitap’ı yayımladı. Bu belgede göç politikalarında kapsamlı reformlar öneriliyor.
ILR / vatandaşlık / yerleşimle ilgili temel öneriler:
-
Çoğu vize sahibinin ILR (yerleşim hakkı) kazanmak için gereken standart süre 5 yıldan 10 yıla çıkarılacak.
-
Beyaz Kitap, yerleşim hakkını bir “ayrıcalık” olarak tanımlıyor ve bunun otomatik bir hak değil, “katkıya dayalı” (earned model) bir sistemle verilmesi gerektiğini savunuyor.
-
Bazı kişiler, “öncelikli sektörlerde çalışma” veya “entegrasyon seviyesini kanıtlama” gibi katkılar sayesinde bu süreyi kısaltabilecek.
-
Vatandaşlık şartları da yeni yerleşim sistemiyle paralel hâle getirilecek.
-
Ancak bunlar sadece öneri aşamasında — henüz yürürlükte değil. Yasaların değiştirilmesi ve Göçmenlik Kuralları’nın (Immigration Rules) güncellenmesi gerekiyor.
-
1 Temmuz 2025 tarihli HC 997 Bildirisi ile bazı değişiklikler (örneğin maaş eşikleri, beceri seviyeleri) uygulanmaya başlandı, ancak yerleşim süresiyle ilgili değişiklik henüz yapılmadı.
2. Bu Değişiklikler Geriye Dönük Uygulanabilir mi?
Birçok kişi için en önemli soru bu. Cevap, İngiliz anayasal ilkeleri ve yeni yasaların nasıl yazıldığıyla yakından ilgili.
A. Hukukun üstünlüğü ve geriye dönük yasak ilkesi
İngiliz anayasa doktrininde, mevcut hakları geriye dönük olarak etkileyen yasal değişiklikler, Parlamento açıkça böyle bir niyet belirtmedikçe kabul görmez.
Hukuki belirlilik ilkesi, bireylerin mevcut yasalara güvenerek hayat planı yapabilmesini garanti altına alır.
Bu nedenle, 5 yıllık ILR kuralı altında hak kazanan veya başvurusu devam eden kişilere yeni 10 yıllık kuralın geriye dönük olarak uygulanması ciddi yasal itirazlara neden olacaktır.
Parlamento böyle bir değişikliğin geçmişteki haklara da uygulanacağını açıkça belirtmedikçe, geriye dönük etki mümkün değildir.
B. Geçiş (transitional) düzenlemeleri
Büyük değişikliklerde genelde geçiş hükümleri getirilir. Örneğin:
-
Mevcut vize sahipleri eski 5 yıllık sistemden devam edebilir,
-
Belirli bir tarih sonrasında başvuranlara yeni sistem uygulanabilir,
-
Bazı kategoriler tamamen muaf tutulabilir.
Hükümet, adaletsizlik yaratmamak için geçiş korumaları sunacağını belirtmiştir.
C. Sınırlamalar ve belirsizlikler
-
Beyaz Kitap önerileri henüz bağlayıcı değildir.
-
Yasa değişmeden mevcut 5 yıllık kural geçerliliğini korur.
-
Eğer koruma olmadan geriye dönük değişiklik yapılırsa, “hukuki beklenti” ve “adil davranma yükümlülüğü” gerekçeleriyle yargı yoluna başvurulabilir.
Sonuç: Şu an vize sahibi olanların hakları tamamen kaybolmayacak gibi görünse de, nihai düzenlemeler çıkana kadar kesinlik yoktur.
3. Farklı Vize Kategorileri Nasıl Etkilenebilir?
A. Ankara Anlaşması / ECAA / Türk Vatandaşları
-
Ankara Anlaşması (ECAA) kapsamında Türk vatandaşlarına İngiltere’de iş kurma veya serbest meslek olarak çalışma hakkı tanınıyordu.
-
Brexit sonrası (31 Aralık 2020’den sonra) yeni başvurular kapanmıştır. Ancak o tarihten önce geçerli ECAA izni olan kişiler, uzatma ve ILR başvurularını hâlâ yapabilmektedir.
-
Bu kişiler, Ek ECAA Settlement kapsamındaki mevcut 5 yıllık kuralla korunmaktadır.
-
Dolayısıyla, yeni 10 yıllık ILR kuralı bu kişileri etkilemeyecektir.
-
Ancak, artık yeni başvuru yapılamamaktadır.
B. Skilled Worker / Çalışma Vizeleri
-
Skilled Worker sahipleri hâlen 5 yıl sonunda ILR başvurusu yapabilmektedir.
-
Yeni sistemle birlikte bu süre 10 yıla çıkarılabilir.
-
Ancak mevcut vize sahipleri için geçiş koruması beklenmektedir.
-
Yeni başvurularda 10 yıllık sistem uygulanabilir.
C. Aile / Eş / Partner Vizeleri
-
Aile vizelerinin bu değişiklikten etkilenmeyeceği öngörülmektedir.
-
Beyaz Kitap, aile sisteminde reform sinyali verse de, 10 yıllık kuralın burada uygulanacağına dair açık bir ifade yoktur.
-
Uygulanırsa bile geçiş korumaları öngörülmektedir.
D. Uzun Süreli Oturum (Long Residence – 10 Year Route)
-
Hâlihazırda 10 yıl yasal ikamet edenlere ILR hakkı tanıyan bu rota zaten mevcuttur.
-
Yeni sistemde bu rota korunabilir veya kapsamı genişletilebilir.
4. Şu Anda Ne Yapmalısınız?
Mümkünse erken başvurun
5 yılınızı doldurduysanız veya doldurmak üzeresiniz, değişiklikler yürürlüğe girmeden ILR veya vatandaşlık başvurunuzu yapmanız en güvenli yol olacaktır.
Resmî kaynakları takip edin
Sadece Home Office / GOV.UK duyurularına güvenin. Medyadaki söylentilerden ziyade, resmî Göçmenlik Kuralları esas alınmalıdır.
Belgelerinizi güçlendirin
Sürekli ikamet, gelir, İngilizce yeterliliği ve iyi karakter belgelerinizi şimdiden hazır tutun.
Vize türü değiştirirken dikkatli olun
Vize türü değişikliği (ör. iş değişimi, ülke dışına çıkışlar) planlıyorsanız, hak kaybı yaşamamak için profesyonel destek alın.
Haklarınızı bilin
Eğer hükümet, yeni 10 yıllık kuralı geriye dönük olarak uygularsa, yasal itiraz yolları mümkündür.
Sonuç
Hükümetin 2025 Beyaz Kitabı, İngiltere’de oturum ve vatandaşlık sisteminin geleceğini kökten değiştirebilecek nitelikte.
5 yıldan 10 yıla uzayan bir ILR süresi, göç sistemini daha seçici ve “katkıya dayalı” hâle getirmeyi hedefliyor.
Ancak, bu değişikliklerin nasıl uygulanacağı, yani mevcut kişilerin korunup korunmayacağı, hukukun üstünlüğü ve geçiş hükümleriyle belirlenecek.
Şu anda ILR veya vatandaşlık planlayan kişiler için en güvenli strateji, mevcut kurallar yürürlükteyken başvuruyu tamamlamak ve resmî gelişmeleri yakından takip etmektir.
